【نکاتی درباره آیه ۱۰ سوره نساء】

تجسم اعمال و مجازات خوردن مال #یتیم:
از این آیه استفاده می شود که اعمال ما علاوه بر چهره ی ظاهری خود ،یک چهره ی واقعی نیز دارد که در این جهان از نظر ما پنهان است؛اما در جهان دیگر ظاهر می شود و تجسّم اعمال واقعیت می یابد.قرآن در این آیه می گوید که آن ها که مال یتیم را می خورند،گرچه چهره ی ظاهری عملشان بهره گیری از غذاهای لذیذ و رنگین است،چهره ی واقعی این غذاها آتش سوزان است و همین چهره است که در قیامت آشکار می شود.از امام باقر ( ع) روایت شده است:"کسی که مال یتیم را بخورد،روز قیامت خواهد آمد در حالی که آتش در شکمش چنان افروخته است که شعله های آن از دهان او خارج می شود و تمام اهل محشر می فهمند که او خورنده ی مال یتیم است."چهره ی واقعی عمل همیشه تناسب خاصی با کیفیت ظاهری آن دارد.همان گونه که خوردن مال یتیم و غصب حقوق او ،قلب یتیم را می سوزاند و روح او را آزار می دهد،چهره ی واقعی این عمل،آتش سوزان است .احادیث و روایات در نکوهش تجاوز به اعمال یتیمان بسیار زیاد  و تکان دهنده است و حتی کم ترین تعدی به اموال یتیمان،مشمول این حکم معرفی شده است.در روایتی می خوانیم از معصوم ( ع) سوال شد که این مجازات آتش در مقابل چه مقدار از غصب مال یتیم است،حضرت فرمود:" در برابر دو درهم."۲

نکاتی درباره آیه ۱۲ سوره نساء

چرا ارث مرد دو برابر ارث زن است⁉️

این آیه و آیه پیش در پی بیان بخشی از احکام ارث است.در پاسخ این سوال که چرا ارث مرد دو  برابر ارث زن است،باید گفت که اگر چه به ظاهر چنین است،با دقت بیش تر روشن می شود که از یک نظر،ارث زنان دو برابر مردان است.این به خاطر حمایتی است که اسلام از حقوق زن کرده است.توضیح این که اسلام وظایفی بر عهده ی مرد گذاشته که با انجام آن،نیمی از درامد مردان، خرج زنان می شود؛در حالی که بر عهده ی زنان چیزی گذاشته نشده است.مرد باید هزینه ی زندگی همسر خود - از مسکن و پوشاک و خوراک و سایر لوازم - را طبق نیازمندی او بپردازد و هزینه زندگی فرزندانش نیز بر عهده ی اوست. بنابر این یک زن می تواند تمام ارث خود را پس انداز کند؛درحالی که مرد ناچار است آن را برای خود و همسر و فرزندان خرج کند و نتیجه چنین عملکردی این است که نیمی از درآمد مرد برای زن خرج می شود  و نیمی برای خودش؛در حالی که سهم زن همچنان به حال خود باقی است. با مراجعه به آثار اسلامی به این نکته پی می بریم که این سوال از همان آغاز اسلام در ذهن مردم بوده است و آنان گاه و بی گاه از پیشوایان اسلام در این زمینه پرسش هایی می کردند و پاسخ هایی که از طرف اهل بیت (ع) به این سوال داده شده، غالبا به این مضمون است که خداوند،مخارج زندگی و پرداخت مهر را بر عهده ی مردان گذارده و به همین جهت،سهم آن ها را بیش تر قرار داده است.از امام رضا (ع) نقل شده که در پاسخ این سوال فرمود:"این که سهم زنان از میراث،نصف سهم مردان است.به دلیل آن است که زن هنگامی که ازدواج می کند،چیزی می گیرد(مهر)و مرد چیزی می دهد.به علاوه، هزینه زندگی زنان بر دوش مردان است؛در حالی که زن در برابر  هزینه زندگی مرد و خودش مسئولیتی ندارد.۱"در روایت دیگری آمده است که ابن ابی العوجا،که منکر اصول دین بود،می گفت:زن بیچاره ی ضعیف چه گناهی دارد که از ارث یک سهم می برد و مرد دو سهم؟!این خبر به گوش امام صادق (ع) رسید.ایشان در پاسخ فرمود:"بر زن نه جهاد واجب است و نه نفقه  و نه خرجی خانواده و نه دیه ی جنایت غیر عمدی دیگران ؛اما همه ی این ها بر مردان واجب است .به همین جهت ،برای زن یک سهم وبرای مرد دو سهم قرار داده شده است۲."

۱-نمونه ،ج ۳،ص ۳۲۹
۲-المیزان، ج ۴،ص ۲۲۸

نکاتی درباره  آیه ۱۷ سوره نساء

شرایط قبول #توبه:
این آیه، برای قبول توبه دو شرط قرار داده است؛ یکم،#جهالت و نفهمی در حال ارتکاب گناه و دوم،#زود توبه کر دن. مفسران در توضیح این دو شرط گفته اند:منظور از جهالت در این آیه،انجام دادن کاری از روی هوای نفس و آشکار شدن شهوت و غضب است؛بدون این که آدمی با حق لجاجت و دشمنی داشته باشد. دلیل این که این کارها از روی جهالت است،این است که پس از خاموش شدن شعله شهوت و غضب، شخص از کرده ی خویش احساس پشیمانی می کند.در حقیقت، اکثر گناهان،از روی جهالت و نفهمی انجام می شوند؛زیرا هنگام گناه،پرده های شهوت و غضب،عقل و علم انسان را می پوشانند.درباره شرط دوم نیز گفته اند که مراد از کلمه "قریب"در این آیه،پیش از فرا رسیدن مرگ و آشکار شدن نشانه های آن است.این آیه همان حقیقتی را بیان می کند که امام سجاد ( ع) در دعای ابوحمزه با توضیح بیش تری بیان فرموده است؛آن جا که به خداوند عرض می کند:"خدایا،هنگامی که من تو را معصیت کردم،از روی انکار خداوندی ات،اقدام به گناه نکردم و به خاطر خفیف شمردن امر تو نبود و مجازات تو را کم اهمیت نگرفتم و به آن بی اعتنا نبودم و وعده ی کیفرت را سبک نشمردم؛بلکه خطایی بود که در برابر من قرار گرفت و نفس اماره ،حق را بر من مشتبه کرد و هوای نفس بر من چیره شد.۲"

۲- نمونه، ج ۳،ص ۳۴۹

نکاتی درباره ی آیه ۲۰ سوره نساء

#مهر را با #تهمت زدن به زن پس نگیرید:

در شأن نزول این آیه آمده است که پیش از اسلام، رسم بر آن بود که اگر می خواستند همسر سابق را طلاق بدهند و ازدواج جدیدی کنند،برای فرار از پرداخت مهر، همسر خود را به اعمال منافی عفت متهم می کردند و بر او سخت می گرفتند تا حاضر شود مهر خویش را که معمولا پیش تر دریافت می شد،پس بدهد و طلاق بگیرد و همان مهر را برای همسر دوم قرار می دادند.این آیه نازل شد و به شدت از این کار زشت جلوگیری و آن را نکوهش کرد.۱

 ۱-نمونه،ج ۳،ص ۳۵۸

نکاتی درباره ی آیه ۳۱ سوره نساء

گناهان #کبیره و #صغیره:

از این آیه و آیات دیگر استفاده می شود که گناهان به دو دسته تقسیم می شوند:گناهان بزرگ (کبیره) و گناهان کوچک (صغیره).در این که ضابطه و میزان کوچک یا بزرگ بودن یک گناه چیست،گفته اند که گناه بزرگ، هر گناهی است که از نظر اسلام بزرگ و پر اهمیت است و نشانه ی اهمیت آن این است که در قرآن تنها به نهی از آن قناعت نشده، بلکه به دنبال آن به عذاب دوزخ تهدید گردیده است؛مانند:شرک،زنا،رباخواری،خوردن مال یتیم و ... از این رو در روایات اهل بیت (ع) می خوانیم:"گناهان بزرگ،گناهانی هستند که خداوند مجازات آتش برای آن ها مقرر کرده است۳."نظریه دیگری ،شدت نهی از یک گناه را معیار بزرگ یا کوچک بودن آن می داند؛یعنی برای تشخیص بزرگ یا کوچک بودن یک گناه باید دید که قرآن و سنت از آن زیاد نهی کرده است یا کم .۴نکته مهمی که در این جا باید بدان توجه داشت ،این است که گناهان کوچک درصورتی کوچک هستند که تکرار نشوند  و علاوه بر آن ،از روی بی اعتنایی یا غرور و طغیان انجام نگیرند؛چرا که گناهان صغیره در مواردی به کبیره تبدیل می شوند.از امام صادق ( ع) نقل شده است:"هیچ گناه صغیره ای ،با تکرار،صغیره نمی ماند "از اما علی ( ع) نیز روایت شده است: 'بزرگترین گناهان،گناهی است که انجام دهنده اش آن را کوچک بشمارد.۵"

۳-نمونه،ج ۳،ص ۲۹۸
۴-المیزان،ج ۴،ص  ۲۲۲
۵-نمونه، ج ۳،ص ۴۰۱
#تفسیر

نکاتی درباره آیه ۳۴سوره نساء

#نشوز :

معنای نشوز،سرکشی،تکبر و اطاعت نکردن است.۲ این کلمه درمورد زن و شوهر به معنای خارج شدن هریک از آن دو از وظایف زناشویی به کار می رود.۳ باید توجه داشت که تنبیه بدنی که در این آیه بدان اشاره شده، آخرین مرحله برخورد با زنان سرکش و لجوج است؛یعنی اگر زنی از وظایف زناشویی خود سرکشی کند،ابتدا باید با زبان خوش او را پند داد.اگر موعظه تاثیری ننمود و زن قبول نکرد،باید مورد بی مهری و بی توجهی قرار گیرد و در بستر از او کناره گیری کرد تا به خود آید.باز اگر لجبازی و سرکشی کرد و بنیان خانواده را به پاشیدگی تهدید کرد ،چاره ای جز شدت عمل نمی ماند. البته همانطور که در کتب فقهی آمده است ،زدن باید ملایم و خفیف باشد؛ به طوری که نه موجب #شکستگی و مجروح شدن گردد و نه باعث #کبودی بدن .۴ امام باقر ( ع) در تفسیر زدن در این آیه فرموده است:" مانند زدن با چوب #مسواک" از همین رو خداوند در آخر آیه فرموده "بدانید خداوند بلند مرتبه و بزرگ است " تا به مردان هشدار دهد که قدرت بدنی ،آن ها را مغرور نکند و باعث ظلم و ستم به همسرانشان نگردد.۵ البته باید توجه داشت که مردانی که وظایف همسری خود را ترک می کنند  نیز مشمول مجازات،حتی مجازات بدنی،هستند. البته چون این کار غالبا از عهده زنان خارج است،حاکم شرع موظف است مردان متخلف را از طرق گوناگون و حتی از طریق تعزیر(مجازات بدنی)  به وظایف خود آشنا کند.۶

۲-المیزان،ج ۴،ص ۲۵۳
۳-مصطلحات الفقه،ص ۵۳۷
۴-نمونه،ج ۳،ص ۴۱۴
۵-المیزان،ج ۴،ص ۲۵۷
۶-نمونه،ج ۳،ص ۴۱۶


نکاتی درباره ی آیه ۳۸ سوره نساء

افت عمل:

تظاهر و #ریا ،یک بلای بزرگ اجتماعی است.از نظر اسلام، ارزش هر عمل بستگی به #انگیزه آن دارد و به تعبیر دیگر،اساس هر عمل را #نیت تشکیل می دهد؛آن هم نیت خالص.اسلام،پیش از هر چیز،پرونده ی نیت را بررسی می کند.در حدیث معروفی از پیامبر اسلام (ص) آمده است:"هر عملی بستگی به نیت آن دارد و بهره ی هرکس،مطابق نیتی است که در عمل دارد.آن کس که برای خدا جهاد کند،اجرش بر خداوند بزرگ است و کسی که برای کالای دنیا پیکار کند،یا حتی نیت به دست آوردن "عقال"(طناب کوچکی که پای شتر را با آن می بندند)کرده باشد، بهره اش فقط همان است."این اهمیت بدین خاطر است که نیت به عمل شکل می دهد.آن کس که برای خدا کاری را انجام می دهد، شالوده ی آن را محکم می کند و تمام تلاش او این است که مردم از آن بهره ی بیش تر گیرند؛ولی کسی که برای تظاهر و ریاکاری عملی را انجام می دهد ،تنها به ظاهر و زرق و برق آن می پردازد؛ بی آن که به عمق و باطن و شالوده و بهره گیری نیازمندان اهمیت دهد.جامعه ای که به ریاکاری عادت کند، نه فقط از خدا و اخلاق حسنه و ملکات فاضله دور می شود،بلکه تمام برنامه های اجتماعی او از محتوا تهی می گردد و در مشتی ظواهر بدون معنا خلاصه می شود  و چه دردناک است  سرنوشت چنین انسان و چنین جامعه ای! در حدیثی از پیامبر (ص) آمده است:"زمانی بر مردم فرا می رسد که باطن های آن ها زشت و آلوده می شود و ظاهرشان زیبا، این به خاطر طمع در دنیاست و به پاداش الهی توجهی ندارند.دین آن ها ریا می شود و ترس از خدا در دل آن ها وجود ندارد.خداوند همه ی آن ها را به عذاب سختی گرفتار می کند.پس هر اندازه   خدا را مانند شخص غریق بخوانند،دعایشان مستجاب نمی شود."۱

۱-نمونه،ج ۲۷،ص ۲۶۳

 نکاتی درباره ی آیه ۴۶ سوره نساء

بازی با کلمات و استهزای مسلمانان:

جمله ی "راعنا" به معنای " مراعات حال ما را کن و به ما مهلت بده"است و مسلمانان در آغاز دعوت پیامبر اسلام برای این که سخنان رسول خدا (ص) را بهتر بشنوند و به خاطر بسپارند،در برابر پیامبر(ص) این جمله را می گفتند؛ولی یهودیان این جمله را دستاویزی قرار داده بودند و آن را مقابل آن حضرت تکرار می کردند و منظورشان معنی عبری این جمله.-یعنی "بشنو که هرگز نشنوی"-یا معنی دیگر عربی آن -یعنی "ما را تحمیق کن"-بود؛اشاره به این که کار پیامبر اسلام (ص) -العیاذ بالله -تمحیق و اغفال مردم بوده است.۲ در آیه ۱۴ سوره بقره نیز به این موضوع اشاره شده است.
 ۲-نمونه،ج۳،ص ۲۴۷
 

نکاتی درباره آیه ۵۸ سوره نساء

اهمیت #امانت:

امانت معنای وسیعی دارد و هرگونه سرمایه ی مادی و معنوی را شامل می شود و هر مسلمانی طبق صریح این آیه وظیفه دارد که در هیچ امانتی به هیچ کس خیانت نکند؛خواه صاحب امانت مسلمان باشد یا غیر مسلمان. در روایتی نقل شده که امام صادق (ع) به یکی از دوستان خود فرمود:" اگر آن کسی که علی (ع) را با شمشیر زد و او را کشت، امانتی نزد من می گذاشت  یا از من نصیحتی می خواست یا با من مشورتی می کرد  و من می پذیرفتم.، قطعا حق امانت را ادا می کردم."در منابع اسلامی به قدری درباره ی این موضوع تاکید شده که در مورد سایر احکام کمتر دیده می شود. برای نمونه،از امام صادق (ع) نقل شده است: " ( تنها) به رکوع و سجود طولانی افراد نگاه نکنید؛زیرا ممکن است عادتی برای آن ها باشد که از ترک آن ناراحت شوند؛ بلکه به #راستگویی در سخن و ادای #امانت آن ها نگاه کنید."۲

 ۲-نمونه،ج ۳،ص ۴۷۶


نکاتی درباره آیه ۶۴ سوره نساء

توسل و تایید قرآن :

از این آیه، پاسخ کسانی که توسل به پیامبر و امامان را نوعی شرک می پندارند، روشن می شود؛زیرا این آیه به صراحت می گوید:رفتن به سراغ #پیامبر (ص) و شفیع قرار دادن او در درگاه خدا و وساطت و استغفار او برای گنهکاران موثر است و موجب پذیرش توبه و رحمت الهی خواهد شد.۴
البته چنین شفاعتی نیازمند به وجود زمینه و شایستگی و آمادگی در خود خطاکاران است.۵

 ۴-نمونه،ج ۳، ص ۴۹۹
   ۵-نمونه،ج ۳، ص ۵۰۰
 

نکاتی درباره ی آیه ۷۱ سوره نساء

تاکید بر حفظ #آمادگی همه جانبه:

این آیه، دستور جامع و همه جانبه ای به تمام مسلمانان در همه ی قرون و اعصار می دهد که برای حفظ امنیت خود  و دفاع از مرزهای خویش #پیوسته مراقب باشند و در آماده باش #مادی و #معنوی به سر برند.جالب توجه این که معنی "حِذر" به قدری وسیع است که هرگونه وسیله ی مادی و معنوی را دربر می گیرد؛از جمله این که مسلمانان باید در هر زمان، از موقعیت دشمن،نوع سلاح،روش های جنگی،میزان آمادگی،شمار اسلحه، و کارایی آن ها باخبر باشند؛
زیرا تمام این موضوعات،در پیشگیری از خطر دشمن و حاصل شدن مفهوم حِذر موثر است.از طرف دیگر،برای دفاع از خویشتن نیز از نظر روانی و معنوی و از نظر بسیج منابع فرهنگی ،اقتصادی و انسانی و همچنین استفاده از کامل ترین نوع سلاح زمان و طرز به کار گرفتن آن ،همه گونه آمادگی داشته باشند. بی شک اگر مسلمانان همین یک آیه را در زندگی خود پیاده کرده بودند،در طول تاریخ پرماجرای خویش هرگز گرفتار شکست و ناکامی نمی شدند.۳

 ۳-نمونه،ج ۴، ص ۳
#تفسیر

نکاتی درباره ی آیه #۷۵ سوره نساء

وظیفه مسلمانان درباره ی #مستضعفان:

#مستضعف با #ضعیف تفاوت دارد.ضعیف،کسی است که ناتوان است؛ولی مستضعف کسی است که بر اثر ظلم و ستم های دیگران ضعیف مانده است؛خواه استضعاف فکری و فرهنگی،خواه اخلاقی،اقتصادی،سیاسی و اجتماعی.۱
خداوند در این آیه می فرماید که در راه خدا  و در راه مستضعفان پیکار کنید.برای مومنان خالص و پاکدل کافی است که به  آن ها گفته شود "در راه خدا قیام کنید" تا دعوت خدایشان را اجابت کنند؛اما خدا مومنان دیگر را که در آن درجه ی ایمانی نیستند، با این جملات تشویق می کند که جنگ شما با کفار،علاوه بر این که در راه خداست،در راه آزادسازی برادران دینی و زنان و فرزندان خودتان از اذیت و آزار دشمنان خدا نیز هست و به این ترتیب غیرت آن ها را بر می انگیزد.اگر چه اسلام تعصب های نژادی و فامیلی را نفی کرده،تعصب و غیرت  درمورد خویشاوندان را پس از اسلام آوردن آن ها تایید فرموده است.این آیه درباره ی افرادی است که #مظلومانه گرفتار ظالمان شده اند و از خدا تقاضای نجات دارند؛مانند مسلمانانی  که نتوانستند هجرت کنند و در مکه زیر آزار و شکنجه مشرکان قرار داشتند.شایان توجه این که در ذیل این آیه، از معصومین (ع) روایت شده که " ما مستضعف هستیم ".از این حدیث،شکایت ایشان از ظلم و ستم ظالمان است اسلام بر ائمه (ع) روشن می شود ؛همچنین وجوب یاری و جهاد در راه امامان مظلوم.۲

 ۱-نمونه،ج ۴،ص۹
۲-المیزان، ج ۴،ص ۴۳۱
#تفسیر

نکاتی درباره ی آیه #۸۶ سوره نساء

#تحیت :

"تحیت" در لغت از ماده "حیات" و به معنای دعا برای زندگانی و سلامت دیگری است؛خواه این دعا به صورت "سلام علیک" ( خدا تو را سلامت بدارد) باشد و خواه به صورت "حیاک الله"  (خداوند تو را زنده بدارد) یا مانند آن.از پاره ای از روایات و تفاسیر استفاده می شود که اظهار محبت های عملی نیز در مفهوم تحیت داخل است. از امام باقر (ع)نقل شده است :"منظور از تحیت در آیه ،سلام و هرگونه نیکی کردن است. "
نیز در روایتی می خوانیم که کنیزی یک شاخه گل به امام حسن مجتبی (ع) هدیه کرد.امام در مقابل آن،وی را آزاد کرد.هنگامی که از دلیل این کار سوال کردند،فرمود:"خداوند این ادب را به ما آموخته است،آن جا که فرمود: "هرگاه به شما تحیت گویند،پاسخ آن ها را #بهتر از آن بدهید ." سپس فرمود: "تحیت بهتر،همان آزاد کردن  اوست."به این ترتیب،آیه این حکم کلی را بیان می کند که به هر نوع اظهار محبتی - اعم از #لفظی و #عملی - پاسخی بهتر یا دست کم مانند همان پاسخ باید داده شود .۳
در روایتی آمده است که مردی به پیامبر اکرم (ص) سلام کرد و گفت : السلام علیک.حضرت در پاسخ فرمود: و علیک السلام و رحمة الله .مرد دیگری رسید و گفت: السلام علیک و رحمة الله،حضرت در پاسخش فرمود :علیک السلام و رحمة الله و برکاته.
همچنین باید بدانیم که رسول خدا (ص) فرموده است: "سلام کردن مستحب و جواب آن واجب است.۴"

 ۳-نمونه،ج ۴،ص ۴۲
 ۴-المیزان، ج ۵،ص۳۶

استفاده از این مطلب کانال تنها با ذکر نام وب ما مجاز میباشد..